Liszaj twardzinowy to schorzenie z pogranicza dermatologii, ginekologii i urologii, która dotyka młode kobiety, będące w okresie dojrzewania, kobiety w okresie menopauzy, jak również mężczyzn.

Spis treści:
Charakterystyka
Objawy
Diagnostyka
Leczenie

CO TO JEST LISZAJ TWARDZINOWY?

Liszaj twardzinowy (lichen sclerosus) to przewlekła dermatoza, w przebiegu której dochodzi do powstawania porcelanowo-białych grudek na skórze, głównie w obszarze pleców i karku, natomiast w okolicach narządów płciowych zmiany te zlewają się w większe ogniska. W niektórych przypadkach zmiany zlokalizowane są wyłącznie w okolicach intymnych.
Etiologia tego schorzenia nie jest do końca poznana. Wśród przyczyn choroby bierze się po uwagę czynniki genetyczne, czynniki infekcyjne czy wpływ gospodarki hormonalnej, jak również wyróżnia się wpływ autoimmunologii, gdyż we krwi większości kobiet z liszajem twardzinowym stwierdza się przeciwciała skierowane przeciwko białku macierzy zewnątrzkomórkowej typu I (ECM-1).
Schorzenie pojawia się najczęściej u młodych dojrzewających kobiet lub pań w okresie menopauzy. Znane są natomiast przypadki tego schorzenia także u małych dziewczynek. Tu, z uwagi na obraz choroby manifestujący się uszkodzeniem tkanek sromu, należy wykluczyć ewentualny problem molestowania. U mężczyzn liszaj twardzinowy występuje w obrębie żołędzi lub napletka.
U osób dotkniętych tym problemem mogą pojawiać się również inne choroby autoimmunologiczne, takie jak choroby tarczycy czy niedokrwistość złośliwa.
Z uwagi na fakt, że główną rolę w powstawaniu zmian skórnych w tym schorzeniu pełnią czynniki genetyczne, środowiskowe oraz autoimmunologiczne, nie jest to choroba, którą można się zarazić.

OBJAWY CHOROBY

Początkowej fazie liszaja twardzinowego towarzyszą dokuczliwe objawy subiektywne w okolicach intymnych oraz w obszarze odbytu w postaci świądu, pieczenia, nadżerek, skłonności do podrażnień. Odczucia te często wyprzedzają nawet o kilka lat pojawienie się typowych dla tej jednostki chorobowej widocznych zmian klinicznych.
Wykwitem skórnym charakteryzującym tę chorobę są porcelanowo-białe grudki, które rozlewają się w większe ogniska, towarzyszy im ponadto nadmierne rogowacenie naskórka. Zmiany te zajmują skórę i błony śluzowe narządów płciowych, odbyt, mogą jednak także lokalizować się na plecach czy karku. Na podłożu tych pierwotnych wykwitów w przebiegu choroby dochodzi do powstawania zmian atroficznych, czyli zanikowych. W przypadku kobiet najczęściej zajęty jest obszar sromu, krocza oraz okolica okołoodbytnicza. Wśród mężczyzn najczęstszymi objawami jest liszaj twardzinowy żołędzi lub napletka. U pań zmiany te mogą prowadzić do marskości sromu, u panów do stulejki lub zapalenia żołędzi.
Schorzenie przynosi również dolegliwości urologiczne, ginekologiczne czy zaburzenia seksualne. U pacjentów występuje często dyspareunia, czyli odczuwanie dyskomfortu i bólu w czasie stosunków płciowych.

DIAGNOZOWANIE LISZAJA TWARDZINOWEGO

Objawy liszaja twardzinowego mogą powodować trudności diagnostyczne, co może skutkować wieloletnim nieskutecznym leczeniem i przez to cierpieniem pacjentów. W przypadku kobiet choroba może być mylona m.in. z bielactwem (choć w jego przebiegu nie występują odczucia bólowe). Subiektywne odczucia pieczenia, świądu, występowanie podrażnień często są mylnie rozpoznawane jako np. infekcja grzybicza czy bakteryjna.
W momencie pojawienia się wspomnianych objawów, które wskazują na liszaj twardzinowy, należy zgłosić się na wizytę do dermatologa-wenerologa, celem diagnozy i wdrożenia ewentualnego leczenia.
Dermatolog dokonuje rozpoznania na podstawie charakterystycznych zmian skórnych i zmian w obrębie narządów płciowych, oraz w niektórych przypadkach, na podstawie badania histopatologicznego wycinka pobranego z obszaru zmienionego chorobowo. Badanie jest minimalnie inwazyjne i bezbolesne (znieczulenie), polega na pobraniu 3-4 mm wycinka skóry, jego wynik jest ostatecznym potwierdzeniem diagnozy i podstawą rozpoczęcia właściwego leczenia.
Choroba ta może powodować powikłania. U kobiet jest to bliznowacenie i marskość sromu, u mężczyzn bliznowacenie, włóknienie wędzidełka, zwężenie cewki moczowej i jej ujścia. U obu płci schorzenie jest przyczyną problemów psychoseksualnych.
Nieznajomość czynników wywołujących chorobę sprawia, że nie sposób podjąć działań profilaktycznych, które mogłyby zapobiec jej wystąpieniu. Osoby z rozpoznaniem tego schorzenia powinny przebywać pod stałą opieką lekarską (co najmniej raz na pół roku), gdyż zmiany chorobowe na błonach śluzowych narządów płciowych dają ryzyko powstawania nowotworów.

LECZENIE

Celem terapii jest głównie zmniejszenie i łagodzenie objawów, zapobieganie powstawaniu trwałych zmian anatomicznych oraz poprawa komfortu i jakości życia chorych.
Standardem w leczeniu tego schorzenia są miejscowo stosowane glikokortykosteroidy działające przeciwzapalnie i immunosupresyjnie, które to wpływają na częściowe lub pełne ustąpienie dolegliwości. W leczeniu ogólnym używa się doustnego retinoidu. Ze względu na charakter tych leków pacjent powinien pozostawać pod stałą opieką lekarza prowadzącego.
Obiecujące efekty w leczeniu tego schorzenia przynosi terapia osoczem bogatopłytkowym (PRP) i komórkami macierzystymi pochodzącymi z autologicznej tkanki tłuszczowej pacjenta (ADSC). Synergiczne działanie terapii wspomaga regenerację tkanek, angiogenezę (powstawanie nowych naczyń krwionośnych) i modulację odpowiedzi immunologicznej, co wpływa na znaczną poprawę objawów związanych z chorobą, m.in. świądu, pieczenia, dyspareunii oraz poprawę funkcji seksualnych. Ponadto terapie te umożliwiają wielu pacjentom zaprzestanie rutynowego stosowania miejscowych kortykosteroidów.
W gabinecie Kaniowscy Clinic stosujemy wszystkie wyżej wymienione metody, które przynoszą bardzo dobre efekty terapeutyczne u naszych pacjentek.
Obecnie mamy także możliwość zaproponowania naszym pacjentkom terapii budzącej wielkie nadzieje w przypadku tej niezwykle utrudniającej życie jednostki chorobowej, trudnej z uwagi na odczucia, jak i strach przed perspektywą rozwinięcia się choroby nowotworowej. Podjęliśmy się leczenia liszaja twardzinowego, uzyskując efekty satysfakcjonujące zarówno dla pacjentek, jak i lekarzy. Pierwsze efekty leczenia przedstawiliśmy już na kongresie w Polsce i na świecie.

Jeżeli zauważyłaś/-eś u siebie objawy mogące świadczyć o tej chorobie, zapraszamy na konsultację z naszymi doświadczonymi dermatologami-wenerologami. Rozpoznanie choroby i odpowiednio dopasowane terapie, mimo że nie zapewniają całkowitego wyleczenia, umożliwiają znaczną poprawę komfortu codziennego funkcjonowania, bez bólu i cierpienia.